30 grudnia 2023
autor: Katarzyna Nowocin-Kowalczyk
William Blake, Szaleniec Czy Geniusz - impresje o życiu okiem kulturoznawcy
tekst z książki: CZAS ZMIAN
Pewien kanadyjski krytyk literacki XX wieku, Herman Northrop Frye, napisał: ‘Czytaj Blake’a albo idź do diabła, to moje przesłanie dla współczesnego świata.' Kim był, a może kim jest William Blake?
Kiedy żył nazywano go szaleńcem i fantastą. Odrzucano jego wizję świata, krytykowano sztukę, wyśmiewano, a poglądy nazywano zwariowanymi. Teraz, 200 lat później, nazywają go wizjonerem i mistykiem. Fanów jego twórczości wciąż przybywa.
"Gdyby oczyścić drzwi percepcji, każda rzecz jawiłaby się taka, jaka jest: nieskończona."
– William Blake
William Blake, bystry, inteligentny obserwator rzeczywistości, rozdarty między rzemiosłem a sztuką. Myśliciel, filozof i ten, który potrafił zajrzeć do ludzkich serc oraz umysłów. Dotknąć duszy i zamieszać w otchłani ludzkiej świadomości. Ten, który potrafił przekraczać granice świata materialnego i duchowego. Ten, który potrafił zajrzeć za woal zapomnienia 3-wymiarowego pudełka świata Matrixa. Świata, przywiązanych do materii ludzi, uważających siebie za inteligentniejszych, mądrzejszych i lepszych od każdego, kto nie jest w ramce, narzuconych z góry, obowiązujących narracji i przekonań.
Wolność to wszak stan umysłu. Wolności nie da się zamknąć w żadnej ramce. A William Blake ewidentnie wymknął się ramom obrazu i umysłu epoki, w której żył. Wyszedł poza ramy i zobaczył obraz boskiej nieskończoności. Wszystko jest wszystkim i niczym jednocześnie. Bo wszystko jest Jednym. Wszystko jest myślą w umyśle Stwórcy.
"Jedna myśl wypełnia bezmiar." – William Blake
Jako niezależnie myślący artysta, Blake nie chciał i być może nie umiał podporządkować się władzy ramek, modzie i ‘oświeceniowym’ gustom, które wiedziały lepiej od niego, co i jak powinien malować. A on malował po swojemu. Malował świat, który widział. Świat, gdzie materia, duchowość, sen, rzeczywistość i wizja, wzajemnie się przenikają. Jednak, w świecie, w którym żył, jego obrazy i techniki, których używał, były postrzegane przez wielu jako zbyt nowatorskie, zaś przez innych, za zbyt prymitywne i przestarzałe. Oczekiwano od niego, aby wpasował się w pudełko ram epoki, którą nazwano Oświeceniem.
"Ten, czyja twarz światła nie daje, nigdy nie stanie się gwiazdą." – William Blake
Kiedy wpadał w trans pisania poezji, jego żona Catherine nazywała to ‘napadami śpiewania’. Jakże trafne określenie. Wszak, tak właśnie jest. Tego bowiem doświadcza poeta, kiedy jego poezja płynie z serca. Nazywamy to Muzą, która śpiewa w wyższym świecie. A Poeta wchodzi do tego świata w transie uniesienia i przynosi śpiew Muzy do tego świata. Poezja jest śpiewem duszy. Poezja jest przesłaniem. Poezja, to natchnione słowa przekazu z innego wymiaru, innej czaso-przestrzeni, którą tak trudno zrozumieć, umysłowi zamkniętego w ramkach ciasnych przekonań materialnego i materialistycznego świata. Poezja jest prezentem świata Aniołów, dla świata ludzi.
"Zegar obmierza godziny głupstwa, ale mądrości nie mierzą zegary." - William Blake
Kim zatem jest William Blake? Kiedy patrzysz na jego obrazy, widzisz w nich świat wizji i snów poskładany z pędzli wielu malarzy. Gdybyś nie wiedział, kto jest autorem, łatwo uznałbyś te obrazy za sztukę XXI wieku. Kiedy czytasz jego poezję, czujesz, jak słowa wierszy przenikają Twoją duszę i trafiają w samo serce. To są słowa ponadczasowe i bardzo współczesne jednocześnie.
Wyśmiewany 200 lat temu artysta, teraz nazywany jest geniuszem, który przerósł i wyprzedził czasy, w których żył. Niedoceniony i niezrozumiany przez ludzi epoki, szumnie nazywanej, Oświeceniem. Epoki standaryzacji, uniformizacji i wciskania wszystkiego w ciasne ramki przekonań, nazywanych rozumem. Epoki, odrzucającej aspekt duszy i tego, co niewidzialne dla oka.
"Głupcem jest ten, kto chce dowodu na to, czego nie można zobaczyć.
I durniem, kto próbuje sprawić, by tamten uwierzył." – William Blake
William Blake, to opowieść o człowieku z naszego współczesnego świata, który ma odwagę maszerować pod prąd, w innym kierunku niż rozkrzyczany echem, bezmyślny tłum. Opowieść o człowieku, który widzi inaczej, żyje inaczej oraz ma odwagę myśleć i mówić coś innego niż narzucona przez media, narracja. Opowieść o człowieku, który nie tylko zrzucił maskę, ale też nigdy jej nie zaakceptował.
Świat nie lubi ‘Innego’. Łatwo przykleja mu emblemat z napisem ‘odmieniec’ tudzież ‘szaleniec’. Ale historia wciąż udowadnia, że to właśnie ‘szaleńcy’ zmieniają ten świat i pchają go do przodu. „Szaleństwo’ zdaje się być cechą stałą ludzi wielkich i geniuszy, tych, którzy odrzucają jedynie słuszną wizję świata i mają odwagę widzieć świat inaczej. Stawiają pytania i szukają odpowiedzi.
‘Wieczność kocha dzieła czasu.’ – William Blake
Wielu współczesnych Blake’owi artystów XVIII i XIX wieku, którzy zaznali sławy za życia i tworzyło grupę ówczesnych celebrytów, odeszło w zapomnienie, podobnie, jak w zapomnienie odeszła ich sztuka. Blake wciąż żyje, a jego sztuka przetrwała próbę czasu. I chociaż odrzucany, wyśmiewany i rzec by można ‘nielajkowany’, przez sobie współczesnych, William Blake wciąż fascynuje kolejne pokolenia, które odkrywają go na nowo.
Nie bójmy się być szaleńcami. Nie bójmy się iść pod prąd. Nie bójmy się widzieć świat niewidzialny dla oka. Miejmy odwagę zobaczyć świat duszy.
"Ujrzeć świat w ziarenku piasku,
I niebo w polnym kwiecie,
Zamknąć w swej dłoni nieskończoność,
A wieczność w jednej godzinie."
- William Blake (1757 - 1827)
©Katarzyna Nowocin-Kowalczyk
Kulturoznawca
*****
William Blake, Szaleniec Czy Geniusz -
tekst z książki:
CZAS ZMIAN
Porozmawiajmy o Miłości, Strachu, Wolności i Czasie
autor: Katarzyna Nowocin-Kowalczyk
👉Książka dostępna w języku polskim i angielskim.
prawda
Dziękuję 💖
Tak... "Nie bójmy się być szaleńcami. Nie bójmy się iść pod prąd." ... Pięknie napisane Pani Kasiu.
Kocham poezję Williama Blake'a
Dobry i ciekawy tekst. Trafne spostrzeżenia.